SHIRAZ CZY SYRAH. Poznajmy odmiany
Syrah – obecnie chyba szerokiej publiczności znane bardziej jako Shiraz – to odmiana będąca wizytówką Doliny Rodanu (Cotes du Rhône). Tylko wszyscy teraz kojarzą ją, nie bez przyczyny, z Australią. Szczep przyjął się na antypodach jak nigdzie i obecnie jest symbolem i dumą australijskich winiarzy.
Pochodzenie
Pochodzenie odmiany nie jest jasne, choć najpewniej jest to odmiana francuska, krzyżówka starych odmian Dureza i Mondeuse Blanche. Oczywiście pamiętajmy o legendzie: podobno odmiana nazywa się tak, bo pochodzi z Syrakuz (wschodnia Sycylia) z czasów panowania greckiego. To jednak raczej pobożne życzenie, nie ma żadnych dowodów, by rzeczywiście takie było pochodzenie Syrah.
Jaka to odmiana?
Odmiana ma spore wymagania. Co prawda jest dość odporna na wiosenne chłody, ponieważ późno pączkuje, ale za to podczas dojrzewania owoców potrzebuje stabilnej pogody. Musi mieć słońce, inaczej czuć wyraźniej niż w innych winach, niedojrzałość, “zieloność”. Nie może jednak dojrzewać zbyt szybko – wtedy wino traci całkiem owocowość i pożądaną kwasowość. Tam, gdzie temperatury są bardzo wysokie latem, Syrah sadzi się na dużych wysokościach – spore amplitudy dobowe równoważą dzienny gorąc. Winiarze mówią czasem, że “Syrah lubi widoki” (“Syrah likes a view”), ponieważ najczęściej sadzi się winorośl tej odmiany na wyższych partiach stoków, gdzie gleby są słabsze, a wydajność krzewów mniejsza. Oznacza to zatem lepsze jakościowo zbiory: mniejszą ilość drobniejszych owoców, ale o bardziej skoncentrowanym smaku.
Gdzie rośnie?
W Dolinie Rodanu odmiana Syrah jest podstawą bardzo wielu znakomitych win. W północnej części regionu, w apelacjach tak uznanych jak Côte-Rôtie, Saint-Joseph, Hermitage, Crozes-Hermitage czy Cornas powstają wina wyłącznie z Syrah. Nazwa Hermitage była jakiś czas synonimem odmiany Syrah.
Na południu Doliny Rodanu szczep wykorzystywany jest raczej do produkcji kupaży z Grenache i Mourvèdre. Tak powstało stałe rodańskie trio, które z chęcią produkują także australijscy winiarze jako GSM Blend. Pamiętajmy do tego, że odmiana Syrah wchodzi w skład najsławniejszego chyba wina południowego Cotes du Rhône czyli Châteauneuf-du-Pape (najstarsza apelacja południowego Rodanu, słynne papieskie wino). We Francji niegdyś, kiedy apelacje jeszcze nie funkcjonowały w obecnym kształcie, Syrah dodawano także do bordoskich mieszanek. Dzięki niemu słabsze wina z Bordeaux nabierały charakteru i głębszej barwy. Obecnie nie można tego robić, a i nie ma takiej potrzeby – winiarze znad Żyrondy radzą sobie znakomicie bez Syrah. Tymczasem na południu kraju, w Langwedocji na przykład, syrah jest używane do produkcji zarówno jednoszczepowych win regionalnych (vin de pays), jak i tradycyjnych kupaży z Grenache, Cinsault i Mourvèdre.
Poza Francją odmiana popularna jest właściwie w całej Europie i na wszystkich kontynentach Nowego Świata. Produkuje się Syrah we Włoszech (świetne z Toskanii) i w Austrii, Słowenii i Hiszpanii (Valencia, Almansa, Jumilla, Yecla itd.), Portugalii i na Węgrzech (pyszne Villanyi). Znakomite Syrah powstaje też na Sycylii – pełne, skoncentrowane, ciemne i solidnie zbudowane.
Oczywiście potentatem wśród producentów win z odmiany Syrah zwanej tu Shiraz jest Australia. Od lat szczep jest wizytówką Australii. Uprawiany jest z dużym powodzeniem także w RPA, Chile czy Argentynie, ale to ten australijski jest punktem dojścia nowoświatowego stylu Shiraza.
Nazwa
O co chodzi w innym zapisie nazwy i stylu? Jest to niepisana zasada: Syrah to wino z Europy lub w europejskim stylu, Shiraz to wino z Nowego Świata lub w takim nowoświatowym stylu. Różnica? Europejskie Syrah to wino głębokie, ciemne, ziemiste, ziołowe i dymne, zwykle też mocno wytrawne, skoncentrowane, garbnikowe. Shiraz z Australii to równie ciemne i równie skoncentrowane wino. Ma przy tym więcej owocu, czasem nawet konfiturowego, więcej nut pikantnych, pieprznych niż dymnych czy ziemistych. Mimo solidnej budowy, wyraźnych tanin, wino z Nowego Świata jest, najprościej rzecz ujmując, łatwiejsze, może nawet łagodniejsze. I przede wszystkim lubiane. Dlatego też nasze wino z winnicy Budureasca z południa Rumunii robione z odmiany Shiraz cieszy się tak wielkim powodzeniem.
Typowe wino
Podsumowując: Shiraz/Syrah to odmiana dająca – uogólniając – wina o ciemnym kolorze, pełne, zwykle zdecydowanie wytrawne, o dużym potencjale starzenia. Pikantne, pieprzne, skoncentrowane. Reszta zależy od miejsca pochodzenia i zamysłu producenta. Spektakularność i wyrazistość win z tej odmiany zapewniła im na pewno ogromną popularność.