Winnica Kraków

O regionie Rioja napisano już chyba wszystko, co nie przeszkadza nam zrobić małego podsumowania. Skłania nas ku temu ostatnia degustacja nowości, czyli próba wina Solar de Becquer Blanco DOCa Rioja. Jest to wino cieliste, bardzo pełne, bogate, dojrzewające w drewnianych kadziach. Po prostu solidna biała Rioja. Na dodatek wino powstało z dwóch ważnych odmian. Po pierwsze Viura – od zawsze w regionie, baza większości białych win. Po drugie Chardonnay, które w Rioja jest świeżakiem, bo można je tu uprawiać dopiero od 2007 roku. I to dlatego zróbmy małe podsumowanie na temat regionu.

Najważniejsze

Rioja to najważniejszy i chyba najbardziej prestiżowy region winiarski w Hiszpanii. Region znajduje się w północnej części kraju, na terenie trzech prowincji – La Rioja, Navarra i Álava. Rozciąga się po obu stronach rzeki Ebro, a większa jego część leży na jej prawym brzegu. Rioja to także pierwszy region hiszpański, który otrzymał status D.O. – Denominación de Origen (1925). Jego status podniesiono w 1991 roku na D.O.Ca. – Denominación de Origen Calificada.
Zasadniczo Rioja dzieli się na trzy podregiony: Rioja Alta, Rioja Álavesa i Rioja Baja.

Pierwszy z nich, Rioja Alta to wyżej położony teren zachodniej części wspólnoty autonomicznej La Rioja. Podstawą jest tu oczywiście tempranillo, a wina z tej części regionu mają mniej ciała, wyższą kwasowość i największy potencjał starzenia. Wina z drugiego regionu – Rioja Álavesa – mają więcej owocowości, są bardziej miękkie i szybciej trafiają na sklepowe półki. Region leży po drugiej stronie rzeki Ebro, na północny zachód od Logroño. Z Rioja Baja, największej części regionu, pochodzi większość codziennych win apelacji Rioja. W tej części regionu jest najcieplej, winnice położone są dużo niżej niż w pozostałych częściach i uprawia się tu najwięcej garnacha.

Odmiany

W regionie Rioja, jak w każdej innej apelacji, powstają wina z określonych odmian. Szczepy czerwone, które można tu uprawiać to: tempranillo (75% upraw), garnacha, graciano, mazuelo (carignan), maturana tinta. Do odmian białych dozwolonych w Rioja należą:  viura (macabeo), malvasía, garnacha blanca, tempranillo blanco, maturana blanca, turruntés, chardonnay, sauvignon blanc i verdejo.

Czerwone

TEMPRANILLO – uważany jest za autochtoniczną odmianę w regionie Rioja. Jest fundamentem stylu Rioja. Zajmuje aż 75% areału upraw. Szlachetność i ogromny potencjał tej odmiany objawiają się przede wszystkim w tym, że może dawać wina lekkie, owocowe, zupełnie codzienne. Z drugiej strony wina głębokie, bardzo złożone, mogące leżakować latami. Tak wybitne, że stały się ikonami. Odmiana tempranillo jest dość wydajna, ale mało odporna na choroby i szkodniki, dojrzewa wcześnie, stąd jej nazwa – temprano znaczy po hiszpańsku “wcześnie, na początku”.

GARNACHA – to także hiszpańska odmiana, podstawa najprawdopodobniej najlepszych różowych win na świecie. Jest bardziej odporna na choroby i suszę niż tempranillo. Sama garnacha daje wina mniej garbnikowe, o delikatnym kolorze (choć są wyjątki), dlatego stanowi dobre uzupełnienie dla bardziej kwasowego i garbnikowego tempranillo. 

GRACIANO – mało wydajna odmiana, która używana jest do tworzenia win dłużej leżakowanych, ponieważ dodaje im ciała, struktury, kwasowości i tym samym zwiększa potencjał starzenia. Daje też ciekawy aromat lukrecji i pieprzu.

MAZUELO – odmiana od wieków uprawiana w regionie Rioja, teraz zajmuje zaledwie 3% powierzchni upraw. Jest wydajna, dość odporna na choroby. Daje wina garbnikowe, mocne, o wysokiej kwasowości, o mocnym kolorze. Podobnie jak graciano – jest idealnym uzupełnieniem dla tempranillo w winach przeznaczonych do długiego leżakowania. Znana jest winnych regionach hiszpańskich jako cariñena, a na południu Francji jako carignan.   

MATURANA TINTA – to bardzo stara odmiana w Rioja, bardzo delikatna, bardzo mało odporna na choroby, ma tendencję do przedwczesnego dojrzewania. Powstają z niej wina o bardzo intensywnym kolorze, wysokiej kwasowości. W ocenie sensorycznej dominują aromaty zielone, nuty pieprzne, balsamiczne, duża cierpkość i średnia długość. Odmiany nie uprawia się nigdzie indziej na świecie, dlatego traktowana jest jako lokalna ciekawostka.

Białe

VIURA – najważniejsza biała odmiana w regionie Rioja. Znana w całej Hiszpanii jako macabeo. Jest bardziej wydajna niż czerwone odmiany regionu. Daje wina o kwiatowym aromacie, dość wydatnej kwasowości. To sprawia, że dobrze poddaje się starzeniu w beczce. Od dłuższego już czasu winiarze coraz częściej poddają tę odmianę fermentacji na osadzie.

MALVASIA DE RIOJA – jedna z odmian wielkiej rodziny malvasia. Dojrzałe owoce tej odmiany mają żółto-czerwony kolor i dają wina o intensywnym aromacie, co jest cechą typową dla wszystkich rodzajów malvasii. 

GARNACHA BLANCA – najpewniej jest mutacją garnacha, uprawia się ją także na południu Francji. Daje rześkie, kwasowe, czasem mineralne wina o niezbyt rozbudowanym aromacie zielonych jabłek.

TEMPRANILLO BLANCO – naturalna mutacja tempranillo, która daje ciekawe wina o aromacie bananów, owoców egzotycznych, białych śliwek i kwiatów, dobrej równowadze, średniej strukturze. Nie uprawia się jej nigdzie poza regionem Rioja. 

MATURANA BLANCA – jak w przypadku ciemnej odmiany maturana, to bardzo stara odmiana w regionie. Pierwsze wzmianki na jej temat pochodzą z 1622 roku. Jej charakterystyczne cechy to wysoka kwasowość, niskie pH, wina o nutach ziołowych, cytrusowych z nutą jabłek i pigwy, goryczkowe zakończenie. 

TURRUNTÉS RIOJA – nie ma nic wspólnego z argentyńską odmianą torrontes. Najpewniej jest spokrewniona z odmiana kastylijską albillo. Wcześnie pączkuje i dojrzewa. Daje wina owocowe z nutami jabłek i ziół.

CHARDONNAY – odmiana burgundzka z pochodzenia i międzynarodowa, jeśli brać pod uwagę uprawę obecnie. Od 2007 roku można robić białe wina z regionu Rioja z jej udziałem. Jest bardzo wszechstronna, można z niej zrobić bardzo różne wina, wiele zależy od pomysłu winiarza.

SAUVIGNON BLANC – też od 2007 roku można ja uprawiać w regionie Rioja, pewnie po sukcesie w regionie Rueda, gdzie dominuje obok Verdejo. Pochodzi z Bordeaux, świetnie przyjęła się w Nowym Świecie. Obecnie bodaj najbardziej znane Sauvignon pochodzą z Nowej Zelandii; agrest, trawa cytrynowa, owoce egzotyczne, zioła. 

VERDEJO – hiszpańska odmiana dominująca w regionie Rueda. Daje wina alkoholowe, z dobrą kwasowością, owocowe, ale niezwykle pełne.

W apelacji Rioja obowiązuje tez bardzo ścisły podział win ze względu na długość starzenia (czas ten liczymy zawsze od 1 października roku zbiorów).

Joven – wina młode, nie poddane procesowi starzenia w beczce, butelkowane w pierwszym lub drugim roku po zbiorach.
Crianza – wina, które leżakują minimum 2 lata, starzone w dębowych beczkach przez przynajmniej rok dla win czerwonych lub pół roku dla win białych, a resztę czasu w butelkach.
Reserva – wina leżakujące minimum 3 lata, starzone przynajmniej rok w beczkach dębowych oraz 2 lata w butelkach (dla win czerwonych); dla win białych: 2 lata ogółem (6 miesięcy beczki i 18 miesięcy w butelce).
Gran Reserva – wina leżakujące co najmniej 5 lat, starzone minimum 2 lata w dębowych beczkach i 3 lata w butelkach (dla win czerwonych) lub łącznie 4 lata dla win białych (w tym minimum pół roku w beczkach).

Finisz

Podsumowując: Rioja, jak wielu twierdzi, to nie tylko wino – to ikona hiszpańskiego stylu. Obecnie jednak trudno już jednoznacznie określić, jaki ten styl jest. Są bowiem winiarze, którzy tworzą wina w duchu tradycyjnym, długo leżakują je w amerykańskich beczkach (nawet do kilkunastu lat). Dzięki temu tworzą wina mało owocowe, dobrze ułożone o charakterystycznych nutach herbaty, tytoniu czy cynamonu. Typowym przykładem są dwie bardzo zasłużone bodegi: Marqués de Murietta i Marqués de Riscal.

Druga szkoła to winiarze, którzy krócej leżakują wina w nowych beczkach, zachowując koncentrację, intensywność owocu i swego rodzaju “nowoświatowość” win Rioja. Do nowej szkoły należą znani producenci tacy jak Remelluri czy Bodegas Roda. To, jak oceniamy sami tych producentów, zależy wyłącznie od naszych preferencji. Faktem jest jednak, że tak naprawdę na co dzień tylko nielicznym dane jest raczyć się winem za około 100 zł. Dlatego warto znaleźć producentów, którzy robią naprawdę dobre albo chociaż przyzwoite wina joven czy crianza. Wszystko po to, żeby samemu wyrobić sobie opinię na temat regionu, który nie raz wzbudzał dyskusje i kontrowersje w niejednym towarzystwie.